Nasil bir Kurdistan devlet modeli?

Bu sorunun aslinda hic gundeme gelmedigini biliyorum. Sorun aslinda Kurdlerin bugunku oluslarini anlama cabasi olmamasindan kaynaklaniyor. Bir sey yapmak isteyen, bir hedefe ulasmak isteyen elindeli malzemenin dokumunu yaparak ise baslar. Sozkonusu bir millet oluncaysa isin farkli boyutlari gundeme gelir.

Arkadas sohbetlerinde elimden geldigince islemeye ve farkindalik yaratmaya calistigim bir konu vardir. Onu ornek vermekle baslayayim: Alevi Kurdler. Oylesine ilginc bir siyasal atmosferimiz olusmuski kimsenin umrunda degil dusman devletin Alevi Kurdleri gun be gun Kurd cephesinden koparip turklestirdiginin.

Klasik politikacimiz olanca koyluluguyle bu duruma tepki olarak size bir suru safsata laf siralar ama bir cozum uretmez. Kimindir peki Alevi Kurdler? Sunni degiller diye, Botan'li, Serhad'li veya Dersim'li degiller diye ve kendi kendilerini orgutlemeye yetecek siyaset kurumunu yaratamislar diye dusmana terk mi edelim? Kurdistan'in en bati Kurdleri olan ve kendileri dahil herkesin ihmal ettigi bu Kurdleri birakip onlarsiz mi Kurd olalim?

Bu ornekten; daha dogrusu bu ornegin varolusuna izin veren mentaliteden yola cikarak farkli ornekler yaratmak mumkundur. Ornegin Ezidi Kurdler: siz Ezidi Kurdlere ulke icinde ve politik olmayan, sahici sebeplerle sahip cikildigina sahit oldunuz mu? Konu acilinca koylu hemen size binlerce ornek yetistirecektir Ezidilerin dislanmasi gerektigine hukum giydirmis kanaatiyle. Veya baska bir ornek dindar Kurdler. Politikaci koylu Kurd hemen one atlayip bunlarin dinleriyle beraber topraga gomulmeleri gerektigini guvercin zarfinda dile getirecektir. Oysa o Kurdlerin devlet kanaliyla her gun dusman cepheye araklandigi gercegi bu soylemle degismeyecektir.

Bunlari sundan dolayi dedim: Eger kendi gercekliginizi ve toplumunuzu elirleyen sosyolojik orgutlenmeyi; bu orgutlenmelerin ic dinamiklerini kavrayamamissaniz akilci bir modelle orgutlenmeye girisemiyorsunuz.

Kurdistan'da ne yapmak istiyorsunuz diye her siyasiye sormak gerekiyor. Sosyalizm mi? Peki nasil yapacaksin bunu. Liberalizm mi? Etkileri ne olacak bunun gunluk yasamima. Islam seriati mi? Senden olmayanlara tahammulun ne olcude olacak. Veya Aga'ya soralim neden politika icinde olduguna dair; Toprak koylulerine herhangi bir hak vermemeye devam mi edeceksin?

Benim kavrayisim bunlardan hicbiridir. Oncelikle toplumun kendisini tum politik ustyapi kurumlari harici analiz etmek gerekiyor. Kurd toplumunun bilesenleri nelerdir sorusunu sormak gerekiyor. Bir cirpida aklima gelenler:

_ Kurmanclar,
- Zazalar,
- Safii kitlenin karsisinda duran Aleviler,
- Ezidiler,
- Seyhler, melleler,
- Agalar,
- Sesi bugun fazla cikamasa da etkisi her gun artan yerli burjuvalar,
- Entellektuellerimiz,
- Agirligi olan ruspilerimiz,
- Koklu ailelerin agirliklari,
- Tarikatler,
- Tarimla gecinen koyluler,
- Hayvancilikla gecinen koyluler,
- Isciler,
- vs

Bunlar uzerinde tartisilir elbette ancak bunlarin, bu ilk elde akla gelenlerin toplumun gunluk isleyisine yon vermede etkileri oldugu bir gercek. Bunlarin kimi orgutlu kimi orgutsuz, kiminin sesi gucunden cok cikiyor kimi gucu cokolsa da ses cikaramiyor; kimi iradi kararla tavir koyabiliyor kimi icgudusel dalgalanmayla belirleyici oluyor. Benim penceremden uc asagi bes yukari Kurdistan budur ve yarin kurmak istedigimiz devlete giden yolda olusturulacak bir ulusal mecliste bu gruplarin tamami kendisine bir temsil bulmak zorundadir. Bu ic birligimizi saglamada esastir.

Bunu saglamadan once de yerellige atif yapmak ve yerel orgutlenmelerle ise baslamak gerekiyor. Bir ara elimde olan bir harita vardi; tum Kurdistan'i bolgeleri itibariyle haritalariyla gosteriyordu. Botan, Serhad, Sinan, Dersim, vs. Bu harita bana hep oyle geldi ki Kurdistan'in demografisi ve cografyasiyla muthis uyum icindeydi. Iste devlete ve birlige giden yolda her turlu orgutlenmeyi ve politik yapilanmayi Kurdistan'in bu gercek modeli uzerinden insa etmeliyiz.

Ornegin bir meclis olusturulacaksa bunun oncelikle Botan veya Dersim veya Sinan eyalet birimini orgutlemek gerekiyor. Orada toplumu temsil etme becerisine sahip olacak ve hem siniflari hem sosyal tabakalari hemde etkili bireyleri (birey kimliklerinden ote toplumda varolan sosyolojik temellerinden dolayi) bu catida birlestirmek gerekiyor. Kimisi aktif oy hakkina sahipken kimisi sadece soz ve diger bir kismi de salt gozlemci sifatiyla buralarda bulundurulabilinir. Ornegin din adamlarinin statusu gozlemcinin ustunde olmamalidir veya sendikalar (sinif temsilcileri olarak) veya tarim kooperatifi gorevi goren birlikler soz hakkina sahip olmali fakat oy hakkina sahip olmamalidir. Hatta isin dogrusu isgalcinin yasalarini bertaraf ederek Amerikan partilerinin aday belirleme referandumlari modeli secimler duzenleyerek oy verme yetkisini secilmislere teslim etmek gerekiyor.

Amerika'da bu sistemin nasil isledigine dair Kurd genclerinin ulasabilecekleri materyal internette bolca bulunmakta.

Yerel bazda minimum eyalet orgutlenmeleri saglandiktan sonra bu eyalet meclisleri kendi iclerinde kurulacak bir surdurulebilir sistemle ulusal cati (belki kongre) islevi gorecek ust cati orgutlenmesini kurabilirler. Bu ust cati orgutlenmesi ise farkli temsil kurumlarini kendi icinde barindirmak zorundadir. Ornegin azinlik odalari, dini gruplarin heribirine ait odalar veya kadin calisma gruplari.

Kurdistan kesinlikle kozmopolit bir ulkedir ve Kurd milleti kendi icinde cok fazla farkliligi barindirmakla unludur. Bunlardan birini digerine ustun kilmak anlamina gelecek herhangi bir orgutlenme modeli digeri tarafindan tumden reddedilecektir. Bu bizim toplumumuzun gercegidir. Diger bir sekilde ifade etmeye calisirsak; eger bir ust cati orgutlenme modelinde bir Kurd grubu (dini veya aksan /lehce grubu) kendi temsilini bulamazsa o modeli tumden dislar ve asirilari ise bu olusumu dinamitler.

Kurdistan'in eyaletleri o bahsettigim harita olmadan da hemen herkesin malumudur. Kurdistan'in bu eyaletlerden ve bu eyaletlere kimi zaman homojen kimi zaman tamamina veya bir kismina yayilmis Kurd gruplarindan olustugunu bilmek ve buna uygun bir modele gitmek gerekiyor. Bu sekilde ne dindar Kurdu ne Alevi Kurdu dusmana teslim etmis oluruz.

Alevi olan Kurd ust Kurdistan Kongresi'nde kendi temsilini eyalet ve dini kimlik bazinda temsilen buldugunu bildiginden ve kendi ic orgutlenmesini de kendisi yaptigindan dusmanin eline bir daha dusmez. veya Zaza Kurd cati modelde tam taninmislikla varoldugundan ve pozitif ayrimcilikla kayirildigindan gelecegine dair Kurmanclar tarafindan asimile edilecegine dair dusmanin salmaya calistigi korkudan muaf olur.

Genisce ele alinip her yonuyle irdelenmesi dilegiyle diyeyim. Guney'de cok isler basarilirken yarina tipki Isvicre'nin kendisine uygun bir model kurdugu gibi kendimize uygun ve Medlerin dun becerdigine benzeyen bir modelle tarih sahnesine cikabiliriz.